Schijnzelfstandigheid is verboden om de zelfstandige te beschermen tegen misbruik van een opdrachtgever en om social fraude te vermijden. De opdrachtgever ontloopt op die manier namelijk sociale zekerheidsbijdragen die verschuldigd zijn in het kader van loondienst. De overeenkomst met een (schijn)zelfstandige kan bovendien op elk moment verbroken worden zonder opzeggingstermijn of -vergoeding in acht te nemen. Bij ziekte of tijdelijke arbeidsongeschiktheid heeft de zelfstandige ook geen recht op een gewaarborgd inkomen.

Zo vermijdt u schijnzelfstandigheid

De arbeidsrelatiewet van 2006 legt vier criteria vast die bepalen of iemand zelfstandige of gewoon werknemer is.

• de wil van beide partijen om samen te werken op zelfstandige basis: het sociaal statuut van de zelfstandige moet helder beschreven worden in het contract.

• de vrijheid van werktijd: als zelfstandige bent u vrij om werkuren en/of vakanties zelf naar wens in te plannen.

• de vrijheid van organisatie van het werk: de zelfstandige is vrij om te beslissen hoe hij/zij de opdracht vervult.

• systematische en uitgebreide controle van de vorderingen van het werk impliceert werkgeversgezag en is derhalve en kan wijzen op een arbeidsrelatie.

In sommige sectoren, zoals land- en tuinbouw, schoonmaak, bouw, bewaking en transport, is schijnzelfstandigheid een groot probleem. De arbeidsrechtbanken hanteren voor deze sectoren dan ook strengere regels.

Stel een duidelijk samenwerkingscontract op

Om schijnzelfstandigheid uit te sluiten, stelt u dus maar beter een duidelijk samenwerkingscontract op met de opdrachtgever. Ongeacht of u nu als vennootschap of eenmanszaak optreedt. Dat samenwerkingscontract bevat steevast de volgende zaken:

• de partijen, inclusief vennootschapsvorm en adres

• omschrijving van de verwachte prestaties (zonder in detail te treden)

• vergoeding voor geleverde prestaties (spreek niet van loon maar 'fee' of 'honorarium')

• duur van de samenwerking

• opzeggingsmogelijkheden

• een exclusiviteitsclausule is uit den boze, een concurrentiebeding is wél mogelijk

• vermeld geen afspraken omtrent vakantiedagen, ziekte, evaluaties

Straffen en sancties

Schijnzelfstandigheid is sociale fraude en wordt zwaar bestraft. De samenwerkingsovereenkomst wordt in dat geval geherkwalificeerd van zelfstandige naar werknemer. De werkgever kan in dat geval verplicht worden tot terugbetaling van de werkgevers- en werknemersbijdragen tot zeven jaar terug. Ook nalatigheidsintresten, een eenmalige forfaitaire aanslag van 10 procent en/of een boete zijn niet uitgesloten.